Nội dung chính
Kỷ tử còn có tên gọi khác là câu khởi, khởi tử, câu kỷ tử. Hạt Kỷ tử, một trong những vị thuốc quý trong Đông y, đã được biết đến với những công dụng tuyệt vời cho sức khỏe như tăng cường sinh lực, bổ mắt, bổ phổi, tăng cường sức đề kháng và hỗ trợ điều trị các bệnh về gan. Trước đây, kỷ tử là một loại dược liệu đặc biệt và chỉ được sử dụng bởi tầng lớp quý tộc và vua chúa.
Kỷ tử có ở những nơi nào?
Ứng dụng trong dược lý về Kỷ tử được phát hiện ở khu vực Tây Á và Đông Nam châu Âu. Cây này thích nghi và sinh trưởng trong khí hậu khô lạnh, có sức sống khỏe. Vì vậy, chúng phát triển mạnh mẽ ở các tỉnh thành ở Trung Quốc như Ninh Hạ, Tân Cương, Thanh Hải, Vân Nam, Cam Túc… Hiện nay, cây kỷ tử cũng được di thực và trồng ở các tỉnh lân cận ở phía Bắc Trung Quốc.
Trước đây, dược liệu này ít xuất hiện tại Việt Nam, nhưng trong những năm gần đây, chúng đã được trồng nhiều ở các tỉnh thành vùng núi phía Bắc như Sơn La, Hà Giang, Cao Bằng, Lào Cai… Dược liệu kỷ tử đã được phối giống và nuôi trồng thành công tại nhiều trung tâm, cơ sở dược liệu trên toàn quốc, tuy nhiên, sản lượng hiện vẫn chưa cao.
Các thành phần có trong hạt Kỷ tử
Theo y học cổ truyền, các bộ phận của cây đều có thể được khai thác và sử dụng để chữa bệnh. Tuy nhiên, khi nhắc tới dược liệu này, hầu hết người ta sẽ nghĩ tới quả kỷ tử làm thuốc.
Các công trình nghiên cứu khoa học hiện đại cũng đã chứng minh được dược liệu này chứa nhiều hoạt chất tốt cho sức khỏe, cung cấp nhiều dưỡng chất có lợi cho cơ thể.
- Các vitamin B1, vitamin B2, vitamin C… hạn chế nguy cơ mắc những chứng bệnh về tim mạch, phòng ngừa tình trạng thiếu máu và gia tăng hệ miễn dịch cho cơ thể.
- Axit nicotinic, riboflavin, thiamine, amon sunfat là dưỡng chất cần thiết với hệ tiêu hóa, hệ thần kinh và có khả năng chống lão hóa da hiệu quả.
- Betaine có hiệu quả với tim mạch, đường tiêu hóa con người.
- Các khoáng chất như sắt, phốt pho, canxi… duy trì sự phát triển ổn định của xương khớp và kích thích bổ huyết.
Các dạng bào chế Kỷ tử phổ biến
Quả kỷ tử sau khi thu hái phải được rửa sạch để loại bỏ hết những tạp chất rồi bào chế theo những cách dưới đây:
- Sấy hoặc phơi khô: Không nên phơi quả trực tiếp dưới ánh nắng mặt trời ngay mà cần phơi khô trong bóng mát. Khi vỏ bên ngoài bắt đầu nhăn lại thì đem phơi dưới trời nắng to khoảng 5 ngày rồi đem đi bảo quản.
- Ngâm rượu: Sau khi rửa quả sạch, ngâm kỷ tử trực tiếp với rượu trắng trong bình kín trong 1 ngày rồi mang giã dập và dùng dần. Có thể ngâm cùng Đông Trùng Hạ Thảo, táo đỏ, nhân sâm,…
- Tán thành bột: Để tiện trong việc sử dụng, người dùng có thể tán thành bột mịn để pha nước.
Đối với các bộ phận khác như hạt, lá và thân, người dùng có thể phơi khô và áp dụng vào những bài thuốc để cải thiện những chứng bệnh và bồi bổ sức khỏe.
Thông thường, cách bảo quản hiệu quả nhất và để dược liệu vào trong hộp, bình hoặc túi bóng kín, đặt tại khu vực khô ráo, thoáng mát.
Tác dụng của hạt Kỷ tử
Theo tài liệu cổ, kỷ tử có vị ngọt, tính bình, vào ba kinh phế, can, thận; có tác dụng bổ can thận, nhuận phế táo, mạnh gân cốt; dùng chữa chân tay yếu mỏi, mắt mờ, di mộng tinh.
Kết quả nghiên cứu hiện đại cho thấy, hạt Kỷ tử là một trong những vị thuốc có tác dụng dược lý rất phong phú:
- Cải thiện và điều tiết công năng hoạt động của cơ thể
- Nâng cao năng lực hoạt động của hệ thống nội tiết hạ khâu não – tuyến yên – tuyến thượng thận; bảo vệ tế bào gan, ức chế sự lắng đọng chất mỡ trong gan, thúc đẩy quá trình tái sinh của tế bào gan
- Điều chỉnh rối loạn lipid máu, làm hạ và làm chậm sự hình thành các mảng vữa xơ trong huyết quản; hạ đường huyết
- Làm giãn mạch và hạ huyết áp
- Thúc đẩy quá trình tạo huyết của tủy xương
- Chống oxy hóa và làm chậm sự lão hóa
- Chống phóng xạ và ức chế sự phát triển của tế bào ung thư…
- Kỷ tử được coi là một vị thuốc bổ máu, dùng trong các bệnh đái tháo đường (phối hợp với các vị thuốc khác), ho lao, viêm phổi, mệt nhọc, gầy yếu, bổ tinh khí, giúp trẻ lâu.
Những lưu ý khi sử dụng hạt kỷ tử
Là một dược liệu quý, có tác dụng hỗ trợ điều trị nhiều bệnh lý khác nhau. Tuy nhiên, khi áp dụng cũng phải lưu ý những vấn đề sau đây:
- Quả có tác dụng làm ấm cơ thể nên những người bị huyết áp cao, cáu gắt hoặc đỏ mặt do ăn quá nhiều thịt mỗi ngày không nên sử dụng.
- Không dùng thuốc này cho người có thể trạng khỏe mạnh để tránh tà khí xâm nhập vào cơ thể mà không bị đào thải.
- Hãy cẩn thận không sử dụng quá nhiều quả này, vì chúng có thể khiến mắt bạn đỏ cũng như làm mờ tầm nhìn của bạn.
Câu hỏi thường gặp về Kỷ tử:
Mỗi ngày nên uống bao nhiêu hạt kỷ tử?
Theo các chuyên gia dinh dưỡng, vì lý do sức khỏe, mỗi người nên ăn khoảng 2-3 quả kỷ tử mỗi ngày. Điều này tương đương với khoảng 100-150g trái cây mỗi ngày. Tuy nhiên, tùy vào từng trường hợp cụ thể mà con số này có thể thay đổi.
Táo đỏ hạt kỷ tử có tác dụng gì?
Nước ép táo đỏ kỷ tử giúp ổn định cảm xúc và giúp bạn ngủ ngon hơn. Đối với những người bị mất ngủ do tuần hoàn máu kém, uống nước ép kỷ tử và táo đỏ có thể cải thiện lưu thông máu và thúc đẩy giấc ngủ. Quả kỷ tử và táo đỏ rất giàu carotene, được chuyển hóa thành vitamin A khi đi vào cơ thể con người.
Giá bán kỷ tử tại Việt Nam như thế nào?
Rất nhiều người tiêu dùng luôn đặt ra câu hỏi mua giống cây câu kỷ tử ở đâu và giá bao nhiêu tiền? Thực chất, giống cây này chỉ phù hợp với khí hậu lạnh. Vậy nên, tại Việt Nam, chúng thường được trồng tại khu vực vùng núi phía Bắc có khí hậu mát mẻ. Hiện nay, trên thị trường cũng có vô số cơ sở, trung tâm dược liệu có bán kỷ tử với giá giao động khoảng 400.000 VNĐ – 500.000 VNĐ/ 1kg.